شامگاه روز سه شنبه هفته گذشته، جنگنده‌های پاکستان، مناطقی را در ولسوالی برمل ولایت پکتیکا بمباران کرد که به نقل از مقامات طالبان، در نتیجه این حملات، بیشتر از پنجاه تن که اکثرشان زنان و کودکان بودند، جان‌های خود را از دست دادند. یوناما یا نمایندگی سازمان ملل در افغانستان نیز با صدور بیانیه‌ای جان باختن کودکان و زنان را تایید کرد و گفت: گزارش‌های موثقی دریافت کرده‌ایم که ده‌ها غیرنظامی، از جمله زنان و کودکان، در حملات هوایی نیروهای نظامی پاکستان در ولایت پکتیکا، در تاریخ ۲۴ دسمبر کشته شده‌اند.
این نهاد همچنین اضافه کرده است که قوانین بین‌المللی نظامی‌ها را ملزم می‌کند که اقدامات لازم را برای جلوگیری از آسیب به غیرنظامیان انجام دهند، از جمله تمایز قائل شدن بین غیرنظامیان و نیروهای جنگی در عملیات‌ها.
در همین حال ممتاز زهرا بلوچ، سخنگوی وزارت خارجه پاکستان با پذیرش این حملات گفت: این عملیات بر اساس تهدید علیه امنیت شهروندان پاکستانی انجام شده است و پاکستان همیشه گفت‌وگو در مورد روابط با افغانستان را در اولویت قرار می‌دهد.
واکنش تهدیدآمیز طالبان
واکنش وزارت دفاع طالبان نسبت به این موضوع برجسته‌تر از قبل بود و در اعلامیه‌ای که از سوی این وزارت منتشر شده، این حملات را «وحشیانه» و مصداق «تجاوز آشکار» خوانده و تاکید شده که افغانستان دفاع از خاک و حاکمیت خود را حق مسلم خود می‌داند و نمی‌گذارد این اقدام بزدلانه بی‌پاسخ بماند.»
سایر مقامات طالبان نیز واکنش‌های همسان با وزارت دفاع را داشتند و تهدیدآمیز حرف زدند، ولی جدایی از اینکه آیا طالبان توانایی لازم را برای پاسخ به پاکستان دارند یا خیر، این نتیجه مهم است که آیا پاکستان دوست است یا دشمن؟
خصومت پاکستان، تازگی ندارد!
حملات هوایی پاکستان به مناطقی از ولایت پکتیکا من را به یاد سخنی از جنرال ضیاالحق، حاکم وقت پاکستان انداخت که در کتاب معروف «تلک خرس» آمده است: افغانستان را آهسته آهسته به آتش بکشید.
افغانستان با پاکستان مرز طولانی و مشترک دارد که دو طرف جنوب و شرق را در بر می‌گیرد و طول آن به بیش از 2500 کیلومتر می‌رسد. از زمان تاسیس کشور پاکستان در سال 1948 تاکنون ما شاهد برقراری یک رابطه نیک بین دو کشور نبوده‌ایم و طی این مدت روابط افغانستان و پاکستان در سایۀ بدگمانی‌ها و سوء ظن‌های متعدد در هاله‌ای از ابهام و گاها متشنج بوده است.
در دوران جمهوریت، کمتر روزی بود که نظامیان پاکستانی به سمت کنر راکت و موشک شلیک نکنند. اسلام آباد در سایر موضوعات سیاسی و نظامی دخالت‌های پیدا و پنهانی را داشت، ولی با رویکار آمدن دوباره طالبان، اسلام‌آباد در حالی‌که قبل از این فکر می‌کرد افغانستان حیاط خلوت‌اش است، به این نتیجه رسید که حالا تبدیل شده به صحن حیات‌اش که با توجه به رابطه نزدیکی که طی سالیان گذشته با طالبان داشت و حمایت‌هایی که از این گروه می‌کرد، می‌تواند به سادگی رفتار حکومت جدید افغانستان را در کنترل خود داشته باشد و مخصوصا هند را که دشمن دیرینه پاکستان است، از صحنه کاملاً حذف کند.
پاکستان، ناک‌اوت شد
برعکس انتظار اسلام آباد، طالبان دست رد به سینه پاکستان زدند تا جایی که حتی به درگیری‌های مرزی، تنش‌های اقتصادی، اخراج اجباری مهاجرین افغان از پاکستان و موضع‌گیری‌های تند لفظی کشیده است. طرف پاکستانی، طالبان را به حمایت از تروریسم متهم می‌کند و طالبان با غیرواقعی خواندن این ادعا، ناامنی‌ها و تحرک‌های تحریک طالبان پاکستانی را یک مشکل داخلی در این کشور می‌دانند.
از سوی دیگر هندی‌ها که زمینه را مساعد دیدند، با دیپلماسی فعال‌تری با طالبان وارد تعامل شدند. فعالیت سفارت هند در کابل مجددا آغاز شد، هیئت‌هایی از دو طرف به کابل و دهلی نو سفر کردند و یک رابطه نسبتا عمیقی بین طالبان و هند به‌وجود آمد. این رابطه، پاکستانی را که کاملا از تحولات پیرامون افغانستان دور نگهداشته مانده بود، خوش نیامد و از یک طرف نماینده ویژه خود را برای ترمیم روابط به کابل فرستاد و از سوی دیگر ساعاتی پس از آن با جنگنده‌های خود به خاک افغانستان حمله کرد.
بقای پاکستان، افغانستانِ ناتوان است؟
نهادهای نظامی پاکستان، مخصوصا استخبارات و ارتش این کشور بقا و توانایی خود را در ضعف و ناتوانی افغانستان می‌بینند و همیشه تلاش کرده‌اند تا از روی کار آمدن هرگونه دولت مقتدر و متکی به خود در این کشور جلوگیری کنند. از زمان شوروی و حکومت کمونیست‌ها در افغانستان گرفته تا به امروز که طالبان در قدرت هستند، این سیاست ادامه داشته و اسلام آباد با استفاده از هر ابزاری تلاش دارد تا در کنار جلوگیری از نفوذ هند به افغانستان، مطیع کردن طالبان و از بین بردن بنیان‌های پیشرفت و خودکفایی در این کشور را در دستور کار خود داشته باشد.
مخصوصا زمانی‌که آمریکا نظر سابق را نسبت به اسلام‌آباد ندارد و حتی یکی از مقامات سیاسی پاکستانی نیز به این موضوع اشاره کرده و گفته است که پس از خروج آمریکا از افغانستان، پاکستان دیگر آن اهمیت سابق را برای واشنگتن ندارد. با این وضعیت اسلام آباد می‌کوشد با خیز و جست‌ها یکبار دیگر حامل این پیام به آمریکایی‌ها باشد که هنوز می‌تواند یک مهره کارا برایش باشد. نمایشی که تاکنون ناکام از آب درآمده و کارایی لازم نداشته است.
پاکستان اشتباه کرد
به طور کلی، ناامن سازی، مداخله، تنش و ناتوانی حکومت در افغانستان از سیاست‌های همیشگی پاکستان در قبال افغانستان بوده که تازگی ندارد. ولی مقامات پاکستانی باید پشت ورق را می‌خواندند و به این مسئله مهم توجه می‌کردند که حملات و رابطه تنش‌آلود با طالبان، نه تنها سودی برای اسلام آباد نخواهد داشت، بلکه می‌تواند ارتباطی که بین طالبان افغانستان و تحریک طالبان پاکستانی وجود دارد را مستحکم‌تر کند و این اوضاع را برای دولت پاکستان به‌شدت پیچیده‌تر خواهد کرد.
✍سید محمد محمدی
سایر تحلیل‌هارا در سایت اتحادنیوز بخوانید
تلگرام اتحادنیوز را دنبال کنید
