خواجه عبدالله انصاری (۴۸۱-۳۹۶ هجری قمری) یکی از بزرگترین عرفا، شعرا و نویسندگان زبان فارسی است که به “پیر هرات” مشهور است. او در هرات (در افغانستان کنونی) به دنیا آمد و زندگیاش را وقف عرفان، تصوف، شعر و نویسندگی کرد. برخی از نکات مهم دربارهٔ او عبارتاند از:
عرفان و تصوف: خواجه عبدالله انصاری یکی از بزرگترین شخصیتهای تصوف اسلامی به شمار میرود. او در آثار خود به مباحث عرفانی و عشق الهی پرداخته و تلاش کرده است تا عرفان را به زبانی ساده و قابلفهم برای عموم بیان کند.
آثار معروف:
الهینامه: یکی از مشهورترین آثار او که مجموعهای از دعاها، مناجاتها و اندیشههای عرفانی است. طبقاتالصوفیه: اثری به زبان عربی که زندگینامه و شرح احوال صوفیان و عرفای بزرگ را در بر دارد. مناجاتنامه: شامل دعاهای عارفانه و الهامبخش.
سبک نگارش: او در نگارشهای خود از زبانی ساده، روان و شاعرانه استفاده میکرد. مناجاتهای او سرشار از احساسات صمیمانه و عشق عمیق به خداوند است.
شعر و نثر: خواجه عبدالله انصاری هم در شعر و هم در نثر مهارت داشت. اشعارش بیشتر شامل مضامین عرفانی و اخلاقی است و نثر او آمیخته با روح عرفان و حکمت است.
شهرت به پارسایی: او به دلیل اخلاق والا، پارسایی و تواضع بسیار مورد احترام بود و در زندگیاش همواره سادگی و تقوا را سرلوحه کار خود قرار داده بود.
تأثیرگذاری: آثار و اندیشههای خواجه عبدالله انصاری تأثیر عمیقی بر ادب فارسی و عرفان اسلامی داشته است. بسیاری از عرفا و ادیبان پس از او از نوشتهها و سبک او الهام گرفتهاند.
او در سال ۴۸۱ هجری قمری در زادگاهش هرات درگذشت و آرامگاهش در همین شهر به یکی از مکانهای زیارتی تبدیل شده است.