گپی اندر بابِ ساماندهی مهاجرین
روایت مهاجرت افغان‌ها، همیشه در متن رویدادها و مجالس مختلف سیاسی بوده که میلیون‌ها تن از شهروندان افغانستان به‌دلیل جنگ و ناامنی، مشکلات اقتصادی و بیکاری و نبود امکانات رفاهی و معیشتی تن به‌مهاجرت داده‌اند. از زمان حمله شوروی به افغانستان تا سقوط جمهوریت و روی‌کار آمدن مجدد طالبان، سه موج مهاجرت افغان‌ها به کشورهای مختلف انجام شده، ولی بیشترین مهاجرتی که صورت گرفته، به کشورهای همسایه مخصوصا به جمهوری اسلامی ایران بوده است.
هرچند آمار و ارقام دقیقی از شمار مهاجرین افغان در ایران وجود ندارد، ولی براساس اعلام وزارت داخله این کشور، شمار افغان‌های مهاجر به 5 تا 7 میلیون نفر می‌رسد که نسبت به‌دیگر کشورها، یک آمار بالایی است. انصافاً جمهوری اسلامی ایران در حالی‌که خود با تحریم‌های شدید اقتصادی مواجه است، آغوش بازی را برای افغان‌ها داشته، ولی در کنار آن مشکلاتی نیز بوده که سبب شده این موضوع به‌یک چالش جدی تبدیل شود.
مهاجرین ساماندهی نشدند
از اصلی‌ترین مشکلاتی که پیرامون مهاجرین وجود دارد و امروز به یک دغدغه اجتماعی در بین جامعه ایران و جامعه مهاجر تبدیل شده، عدم ساماندهی است. پذیرایی از 5 میلیون مهاجر انصافاً کار دشواری است، ولی تفاوت بین مهاجرین قانونی و غیرقانونی باید وجود داشته باشد. امروز از بانک‌ها گرفته تا ادارات، تفاوتی بین آنانی که مدارک معتبر دارند و آنانی که غیرقانونی هستند، وجود ندارد و یک جمله خیلی کوتاه همیشه ورد زبان مسئولان است که وقتی مهاجر افغان برای افتتاح حساب بانکی به بانک مراجعه کند با این جمله معروف مواجه می‌شود: اتباع هستی؟ نمیشه!
مراقب دسیسه‌های خارجی باید بود
بیش از چهل سال است که مهاجرین افغان در ایران حضور دارند و ارتباط سالمی بین آنها و مردم ایران برقرار بوده و حتی این ارتباطات فامیلی و خویشاوندی نیز شده است، اما گاهاً افراد و رسانه‌هایی تلاش کرده‌اند تا مهاجرهراسی را راه‌اندازی کنند و ترسی را در دل مردم ایران به‌وجود بیاورند. به طور مثال در حادثه تروریستی که در مشهد اتفاق افتاد و چون عامل آن یک افغانِ وابسته به گروه‌های تروریستی بود، هلهله زیادی راه افتاد، ولی وقتی حمله تروریستی در کرمان رخ داد، چون عامل انتحاری یک تاجیکستانی بود، خبری از هیاهوی زیاد نبود.
به طورخلاصه جریان‌ها و افرادی هستند که وقتی خوراکی برای سخنرانی و نشرات خود پیدا نکردند، دیوارِ کوتاه‌تر از مهاجرین افغان نمی‌یابند. مهاجرهراسی راه می‌اندازند، هزاران تهمت و افترا به آنها می‌بندند و به نوعی موج‌سواری می‌کنند.
اگر ساماندهی شود، چه می‌شود؟
قوانین مشخص برای مهاجرین می‌تواند گره خیلی از مشکلات را بگشاید. ساماندهی مهاجرین در کنار اینکه خواست مردم ایران است، از مطالبات عمده افغان‌ها در ایران نیز می‌باشد، چرا که آنها نیز با مشکلات زیادی مواجه هستند و همانطور که در بالا ذکر شد، همان برخوردی با آنها می‌شود، که با مهاجر غیرقانونی می‌شود. در موضوع اخراج مهاجرین غیرقانونی، حتی آنهایی که مدارک معتبر قانونی اقامتی نیز دارند در بعضی از جاها توسط پلیس به اردوگاه‌ها انتقال داده می‌شوند. بانک‌ها برای مهاجرین افغان حساب باز نمی‌کنند. سیمکارتهای مهاجرین حداقل در دوماه گذشته مسدود شده و باید از چند خوان عبور کنند تا دوباره بتوانند سیمکارتهای خود را فعال کنند.
موارد یادشده بخشی از مشکلاتی هستند که جامعه مهاجر با آن دیگر است و اگر ساماندهی دقیق و درست شود، بدون شک آنچه رخ خواهد داد، مقبول‌تر از تصورات فعلی خواهد بود. دیگر جریان‌های استفاده‌جو نمی‌توانند اذهان عمومی را درگیر کنند، نمی‌توانند مهاجرستیزی و مهاجرهراسی کنند و همین‌طور دولت و جامعه ایران بر اساس قوانین از ظرفیت‌های جامعه مهاجر در بخش‌های مختلف می‌توانند استفاده کنند.
از این رو دولت جمهوری اسلامی ایران باید در قالب ادارات مربوطه مثل اداره اتباع یا سازمان ملی مهاجرت، ساماندهی، حقوق مهاجرین و تعریف درست از مهاجرین را رقم بزنند تا هم خیال مهاجرین افغان راحت شود و حق و حقوقی که باید داشته باشند را بدست بیاورند و هم مردم ایران دیگر هراسی از حضور مهاجرین نداشته باشد.
